İcra Borcu Taksitlendirme

İcra borcu taksitlendirme ödenmesi, bazı durumlarda vuku bulabilmektedir. Kendisine karşı icra takibi başlatılan borçlu, borcunu kabul etmesine ve ödemek istemesine rağmen, borcun tamamını tek seferde ödeme gücünden yoksun olabilir. Kanun gereği belirli birtakım şartların gerçekleşmesi halinde, borcun taksitle ödenmesi için alacaklının rızası aranmamaktadır. Ancak alacaklı ve borçlunun icra dairesi huzurunda anlaşmaları halinde, İcra ve İflas Kanunu uyarınca belirtilen şartların gerçekleşmesi aranmamaktadır. Borcun taksitle ödenmesi genel olarak bu şekilde tezahür etmektedir. Ve aynı zamanda Hacizden önce ve Hacizden sonra olmak üzere, borcun taksitle ödenmesi iki durumda ortaya çıkmaktadır.

Hacizden Önce Borcun Taksitle Ödenmesi

İcra ve İflas Kanunu m.78 ve m.340 birlikte değerlendirildiği zaman hacizden önce borcun taksitle ödenmesi soncu ortaya çıkmaktadır. İİK m.78, taksitle ödeme sözleşmesi yapılması halinde haciz isteme süresinin işlemeyeceğini belirtmektedir. Bu madde hükmünü dikkate alacak olursak İcra ve İflas Kanunu m.111’den farklı olarak hacizden önce de taksit sözleşmesi yapılacağı sonucuna varılmaktadır. İcra ve İflas Kanunu m.340’tan yola çıkacak olursak, alacaklının muvafakatiyle yapılan borcun taksitle ödenmesi sözleşmelerinin ihlali hâlinde, borçlunun hapisle tazyik edilebileceği sonucuna varmaktayız. Ancak yukarıda belirttiğimiz m.111 uyarınca borcun taksitle ödenmesi durumunda alacaklının rızasının aranmasına gerek olmadığı belirtilmektedir.

Sonuç olarak her iki madde beraber irdelendiği vakit anlaşılmaktadır ki; hacizden önce de alacaklının muvafakati beraberinde borcun taksitle ödenmesi mümkün olmaktadır. Bu durum farklı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Bunlar;

• Alacaklı ile borçlunun, icra dairesi haricinde bir araya gelerek anlaşmaları ve beraberinde yaptıkları anlaşmayı, icra dairesine bildirmeleri suretiyle,
• Alacaklı ile borçlunun birlikte icra dairesi huzurunda karşılıklı irade beyanı ortaya koyarak anlaşmaları suretiyle,
• Borçlunun, icra dairesine mevcut borcu taksitle ödeme teklifinde bulunması, icra dairesinin de bu teklifi alacaklıya bildirmesi sonucu eğer alacaklı kabul ederse borcun taksitle ödenmesi sözleşmeleri kurulmuş olmaktadır.

İcra müdürü tarafından imzalanarak tutanağa geçirilen bu sayılan sözleşmeler, takip hukuku bakımından geçerli olmaktadırlar. Hacizden önce yapılan taksitle ödeme sözleşmesi, başlatılan takibi anında durdurma özelliğine sahiptir. Ta ki borçlunun, verdiği taahhütte uymayana kadar. Eğer borçlu verdiği taahhütlerin tamamına uyarsa; takibe devam edilmez, satış ve haciz isteme gibi süreler işlemez son olarak TBK m.153/6 hükmünde belirtilen zamanaşımı süresi durur. Sözleşme serbesti ilkesi dolayısıyla, yapılan bu sözleşmelerin içerikleri tamamen tarafların inisiyatifine kalmış durumdadır. Ancak on yılı geçecek şekilde bir taksitlendirme olursa, süre bittiği an takip hukuku açısından süreler işlemeye devam eder.

Kanun koyucu, bu sözleşme açısından borçlunun sözleşmeye uyması için birtakım hükümler getirmiştir. Bunlara değinecek olursak;

• Borçlu taahhüde uymayarak taksitlerden bir tanesini ödemediği durumda ondan sonraki bütün taksitler muaccel hale gelmektedir.
• Borçlu taksitle ödeme sözleşmesinin şartlarına uymazsa ve bu durumu alacaklı şikâyet konusu yaparsa, İcra ve İflas Kanunu m.340 uyarınca hapisle tazyik kararı verilmektedir. Verilen bu ceza 3 ayı geçmemektedir. Ve fakat bu yaptırım birtakım şartlara bağlanmıştır. Buna göre uygulanabilmesi için, taksitlerin miktarı ve tarihleri açıkça sözleşmede belirtilmek zorundadır.

Hacizden Sonra Borcun Taksitle Ödenmesi

Hacizden sonra borcun taksitle ödenmesi, İcra ve İflas Kanunu’nun m.111’de düzenlenmiştir. İlgili kanun borçluya, hiçbir şeye bağımlı olmadan sadece salt kanunlardan doğan birtakım şartları yerine getirmesi karşılığında bu hakkı tanımıştır. Alacaklının rızasına ihtiyaç duyulmadan eğer şartlar yerine getirilmişse, hacizden sonra borcun taksitle ödenmesi mümkün olacaktır. Bu şartlar:

• Borçlunun, alacaklının alacağına yetecek miktarda mali haczedilmiş olmalıdır.
• Borçlunun taksitle ödeme taahhüdü, alacaklının satış talebinden önce olmalıdır.
• Borçlunun teklifinin kanunda öngörülen diğer şartları içermesi gerekir. Bunlara değinecek olursak; İlk taksitin peşin olarak hemen ödenmesi, geri kalan taksitlerin üç ayı geçmemek üzere ve azami birer aylık aralıklarla ödenmesi, taksitlerin her birinin borcun dörtte birinden az olmaması gerekir. Taksitlerin eşit olması önem arz etmektedir.

Daha önce anlattığımız, hacizden önce borcun taksitle ödenmesinde olduğu gibi borçlu, taksitlerden birisini ödemezse geri kalan bütün borçlar muaccel olacaktır. Böyle bir durumda alacaklı, kalan tüm borç için takibe devam edilmesini isteyebilecektir. Buna ek olarak alacaklının şikâyet etmesi üzerine borçlu, İcra ve İflas Kanunu m.340 uyarınca verdiği taahhüdü yerine getirmediğinden bahisle 3 aya kadar hapisle tazyik cezası ile cezalandırılabilecektir.

Ayrıca icra borcu yapılandırma konusuna dair makalemizi buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.